Płace minimalne to w Europie temat licznych debat i źródło kontrowersji. Płaca minimalna w części europejskich krajów jest znacznie wyższa niż w innych, co powoduje, że wiele osób zastanawia się, jakie są faktyczne korzyści oraz ewentualne wady minimalnych pensji.
Również w Polsce poziom minimalnych zarobków w porównaniu z Europą Zachodnią budzi wiele emocji. Przede wszystkim, minimalna pensja często jest uznawana za niewystarczającą do utrzymania godziwego poziomu życia. Mimo że koszty życia w Polsce są niższe niż w zachodnich krajach UE, wielu pracowników utrzymujących się z “najniższej krajowej” wciąż ma problemy z zapewnieniem sobie podstawowych potrzeb. Niskie wynagrodzenie często prowadzi do emigracji zarobkowej, umożliwiającej zachowanie indywidualnego kapitału ludzkiego pracownika. Takie zjawisko skutkuje ubytkiem wykwalifikowanej siły roboczej w kraju.
Z jednej strony płace minimalne w Europie z założenia mają stanowić zabezpieczenie podstawowego poziomu życia pracowników i są narzędziem walki z ubóstwem. Dzięki niemu osoby pracujące na minimalnej płacy mogą pokryć koszty zasadnicze, takie jak opłaty za mieszkanie, jedzenie czy opiekę medyczną. Minimalne zarobki przyczyniają się do wzrostu popytu konsumpcyjnego i tym samym stymulują rozwój gospodarczy.
Z drugiej strony jednak podwyższanie pensji minimalnej w Europie wiąże się z pewnymi negatywnymi następstwami. Przede wszystkim, wyższe koszty pracy mogą skłonić pracodawców do redukcji zatrudnienia lub zwiększenia wymagań wobec kandydatów na dane stanowiska. Ponadto niektórzy przedsiębiorcy przenoszą swoją działalność za granicę, gdzie koszty działalności są niższe. Wpływa to negatywnie na rynek pracy i krajową gospodarkę jako całość.
Istnieją również głosy krytykujące system minimalnych płac za to, że nie uwzględnia on indywidualnych umiejętności i kwalifikacji pracowników. Osoba z wykształceniem wyższym i wieloletnim doświadczeniem zawodowym może zarabiać tyle samo co osoba bez wykształcenia i bez doświadczenia.
Płaca minimalna w Europie to kwestia skomplikowana i zależna od wielu czynników, takich jak koszty pracy, poziom życia czy sytuacja na rynku pracy. Jak kształtuje się minimalne wynagrodzenie za pracę np. w Niemczech i jak na tym tle wypada Polska? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule. Zapraszamy do lektury osoby chcące dowiedzieć się więcej na temat poniższych zagadnień:
- 1. Pensja minimalna w Europie a standard siły nabywczej
- 2. Płace u naszych sąsiadów. Minimalne wynagrodzenie za pracę w Niemczech
- 3. Płaca minimalna w Polsce na tle Europy
- 4. Minimalne zarobki w Europie w styczniu 2023 roku
W tym artykule znajdziemy:
Pensja minimalna w Europie a PPS, czyli standard siły nabywczej
Płaca minimalna została wprowadzona w 22 z 27 państw członkowskich UE. Na zastosowanie takiego rozwiązania nie zdecydowały się: Dania, Włochy, Austria, Finlandia i Szwecja. W styczniu 2023 r. ustawową płacę minimalną przyjął również Cypr.
Jak pod względem wysokości minimalnej pensji w Europie wypada Polska? W celu zrozumienia tej kwestii warto najpierw zwrócić uwagę na to, jakie kraje w UE mają najwyższe i najniższe minimalne wynagrodzenia.
Zarówno w zeszłym, jak i obecnym roku najwyższa minimalna pensja obowiązuje w Luksemburgu. Trzeba jednak zauważyć, że kraj ten ma także jedno z najwyższych średnich wynagrodzeń w Europie. Na drugim końcu skali znajdują się kraje takie jak Bułgaria, Rumunia czy Węgry, gdzie płaca minimalna jest bliska lub wynosi mniej niż 600 euro miesięcznie.
Jak wynikało z danych Eurostatu ze stycznia 2022 r., najwyższa płaca minimalna w Europie była prawie siedem razy wyższa od tej najniższej. W Bułgarii wynosiła 332 euro, w Luksemburgu zaś aż 2 257 euro. Trzeba przyznać, że te miażdżące nierówności maleją po uwzględnieniu różnic w poziomie cen między poszczególnymi krajami. Polega to na przeliczeniu płac na tzw. PPS, to znaczy standard siły nabywczej. Po przeliczeniu najwyższe minimalne zarobki w Europie notowane w Luksemburgu pozostają jednak nadal blisko trzy razy wyższe od najniższych, obserwowanych w Bułgarii.
Eurostat wśród państw członkowskich UE wyróżnia dwie grupy w oparciu o poziom płac minimalnych w Europie wyrażonych w euro: powyżej 1000 PPS oraz poniżej 1000 PPS.
Grupę drugą tworzą: Rumunia, Portugalia, Malta, Chorwacja, Grecja, Węgry, Czechy, Estonia, Słowacja, Łotwa i Bułgaria. Do pierwszej grupy zaliczają się z kolei Luksemburg, Niemcy, Holandia, Belgia, Francja, Irlandia, Słowenia, Hiszpania, Polska i Litwa.
Na szczycie przodującej dziesiątki znalazł się Luksemburg z płacą minimalną w wysokości 1707 PPS, zamyka ją zaś Litwa z 1038 PPS. Po przeliczeniu wynagrodzeń na PPS Polska uplasowała się na miejscu dziewiątym.
Minimalne wynagrodzenie za pracę w Niemczech – jak wyglądają płace u naszych sąsiadów?
Jeśli chodzi o kraje UE sąsiadujące w Polską, najwyższą płacę minimalną gwarantują Niemcy. Trzeba zaznaczyć, że minimalne wynagrodzenie za pracę w Niemczech ma charakter sektorowy. Oznacza to, że do poszczególnych zawodów przypisany jest ich własny najniższy poziom zarobków. Przykładowo dla dekarza bez kwalifikacji jest to 13,30 euro brutto na godzinę, natomiast dla pedagoga z tytułem licencjata – minimum 18,41 euro.
Minimalne wynagrodzenie za pracę w Niemczech pod koniec 2022 roku wyniosło 1920 euro brutto. Na kolejnym miejscu w naszym regionie znalazła się Litwa. Tutaj najniższa pensja osiągnęła 730 euro brutto. Z kolei Czechy i Słowacja zapewniały odpowiednio ok. 675 euro oraz 646 euro brutto.
Węgry od nowego roku zdecydowały się na podniesienie minimalnej płacy. Ostateczne zestawienie węgierskich wynagrodzeń z minimalnymi zarobkami w Europie zależy jednak od kursu forinta, który w przeciwieństwie do czeskiej korony osłabia się w stosunku do euro.
Płaca minimalna w Polsce na tle Europy
Polska jeszcze w styczniu 2022 roku pod względem płacy minimalnej zajmowała wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej trzecie miejsce. W połowie ubiegłego roku odnotowaliśmy spadek na szóste miejsce w regionie. Wynikał on z braku podwyżek minimalnej płacy w okresie od stycznia do lipca 2022. Dużą rolę odegrało w tym również osłabienie złotego względem euro. W ciągu zaledwie pół roku wartość minimalnych polskich zarobków spadła o ponad 13 euro.
W tym roku będziemy mieć do czynienia z dwukrotną podwyżką minimalnej płacy, spowodowaną głównie rosnącą inflacją. Zgodnie z przepisami ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, jeśli przewidywany na następny rok wskaźnik wzrostu cen wynosi co najmniej 5%, obligatoryjna staje się dwukrotna zmiana wysokości płacy minimalnej. W bieżącym roku wskaźnik ten wynosi 10 proc.
Od 1 stycznia 2023 roku minimalne wynagrodzenie brutto w Polsce wzrosło więc z 3 010 zł do 3 490 zł brutto. Dodatkowo na 1 lipca planowane jest kolejne podniesienie “najniższej krajowej”. Osiągnie ona wówczas 3 600 zł brutto. Po obu podwyżkach płaca minimalna brutto zwiększy się o 590 zł w porównaniu ze stawką z minionego roku.
14 września 2022 roku Parlament Europejski postanowił, że minimalne wynagrodzenia w państwach członkowskich UE powinny zapewnić godny poziom życia i pracy dla wszystkich pracowników objętych umową o pracę lub pozostających w stosunku pracy. Zgodnie z dyrektywą ustalenie minimalnej płacy należy do władz krajowych i może ona wynosić 50 lub 60 proc. przeciętnej płacy brutto. Ważne jest, aby kraje zagwarantowały, że pensja minimalna zapewni pracownikom godne warunki życia, biorąc pod uwagę koszty utrzymania oraz ogólny poziom wynagrodzeń.
Jeśli zgodnie z nieoficjalną zapowiedzią wiceministra rodziny i polityki społecznej Stanisława Szweda polski rząd wdrożyłby wkrótce w całości unijną dyrektywę, oznaczałoby to wzrost “najniższej krajowej” prawdopodobnie o 640 zł – z 3490 do 4130 zł brutto.
Minimalne zarobki w Europie w styczniu 2023 roku
Od stycznia 2010 r. do stycznia 2023 r. minimalne wynagrodzenia zostały podniesione we wszystkich państwach UE. Na pierwszym miejscu pod tym względem znalazła się Łotwa ze wzrostem o 24 proc. rok do roku (nominalnie o 120 euro), Niemcy – o 22,2 proc. (nominalnie o 360 euro) oraz Bułgaria o 20 proc. (nominalnie o 67 euro).
Szczegółowe zestawienie płac minimalnych w Europie w styczniu tego roku przedstawiało się następująco:
- 1. Luksemburg – 2 387,00 €
- 2. Niemcy – 1 981,00 €
- 3. Belgia – 1 955,00 €
- 4. Holandia – 1 934,00 €
- 5. Islandia – 1 910,00 €
- 6. Francja – 1 709,00 €
- 7. Słowenia – 1 304,00 €
- 8. Hiszpania – 1 167,00 €
- 9. Portugalia – 887,00 €
- 10. Cypr – 885,00 €
- 11. Litwa – 840,00 €
- 12. Malta – 835,00 €
- 13. Grecja – 832,00 €/li>
- 14. Polska – 746,00 €
- 15. Estonia – 725,00 €
- 16. Czechy – 717,00 €
- 17. Słowacja – 700,00 €
- 18. Chorwacja – 700,00 €
- 19. Łotwa – 620,00 €
- 20. Rumunia – 606,00 €
- 21. Węgry – 579,00 €
- 22. Bułgaria – 399,00 €
Mimo uplasowania się mniej więcej w połowie listy, Polska w porównaniu z innymi krajami UE nadal zalicza się do grupy państw z najniższymi minimalnymi pensjami w Europie.
Koszyk podstawowych produktów żywnościowych absorbuje 14,6 proc. minimalnego wynagrodzenia w naszym kraju. To dwukrotnie więcej niż w Wielkiej Brytanii i Irlandii, gdzie analogiczne wydatki notowane są na poziomie 7,3 proc.
